مقالات تخصصی تمبر- شماره 2- تاریخچه مختصر تمبر

چنین به نظر می رسد که حتی از آغاز تشکیل اولین اجتماعات بشری، اشکالی از ارتباط میان افراد قبیله و بعدها با سایر قبایل و اقوام معمول بوده است. استفاده از دود و انعکاس نور آفتاب به وسیله آینه که هنوز میان اقوام نیمه متمدن وجود دارد بقایایی از این نوع ارتباط های ابتدایی بشر است.

پس از اختراع خط ارسال نامه و سایر مرسلات از محلی به محل دیگر ضرورت یافته که شاید به وسیله پیک های داوطلب، کبوتر نامه بر و یا مسافرین صورت می گرفته است. در کشور ما ایران چه بسا بسیارند مردم روستاها که در حال حاضر هم بر پایه سنت های ابتدایی جامعه خویش نامه های خود را به مسافرین آشنا و مورد اعتماد می دهند.

هردودت مورخ یونانی ارسال سیستماتیک مرسلات و اختراع پست را با کارکرد امروزی خود در ایران عهد هخامنشی دیده است. او می نویسد: «مخترع پست و چاپار ایرانیان عهد هخامنشی می باشند. در هر منزل اسب های تندرو تدارک شده و سوارکاران ماهر، نامه های دولتی را از مرکز تا نزدیک ترین چاپارخانه برده و به چاپاری که حاضر و آماده ایستاده بود می رسانید و او در دم حرکت کرده، نامه را با چابک سوار بعدی میرساند و به همین ترتیب دست به دست می شد تا به مقصد می رسید...

چاپارها شب و روز در حرکت بودند و نامه ها و فرامین شاهی را در کمترین مدت به دورترین ایالات ابلاغ می کردند. هیچ انسانی به سرعت قاصدهای پارسی نمی تواند حرکت کند. نه برف نه گرمای طاقت فرسا، نه باران و نه تاریکی شب هیچکدام پیک های سریع پارسی را از انجام وظیفه خود باز نمی داشت.»

فاصله ای را که کاروان ها و مسافرین در مدت یک ماه می پیمودند پیک های پارسی در کمتر از دو روز طی می کردند.

گرچه هر نامه ای مهر می خورد ولی از تمبر خبری نبود. بعدها صورت هایی از تکه کاغذهای چاپی به کار گرفته شد ولی آنها تمبر نبودند. اولین تمبر را به این صورتی که امروزه به آن تمبر می گویند و یک طرف آن چسب و طرف دیگر رقم قیمت را با خود دارد به پیشنهاد (سر رولاندهیل)[1] انگلیسی به سال 1840 میلادی برابر 1219 هجری شمسی در روز اول ماه مه به نام پنی سیاه[2] در انگلستان منتشر شد. در ماه اوت همان سال دوپنی این تمبر به رنگ آبی منتشر گردید.

 

چنانکه ملاحظه می شود این تمبر فاقد اسم کشور انگلیس بود و تنها با نقش سرویکتوریا ملکه انگلیس تهیه گردید. انگلیسی ها هنوز هم بر همان منوال تمبرها را بدون نام کشور انگلیس منتشر می کنند و گاه نوشتن کلمه پست با رقم قیمت و تصویر شاه یا ملکه را کافی می دانند.

یک پنی سیاه و دوپنی آبی نزدیک به شصت سال در انگلیس مورد استفاده قرار گرفت.

در ایران هیاتی به سال 1244 شمسی برای چاپ تمبر عازم فرانسه شد در پاریس شخصی به نام آلربت بار [3] با وزارت پست فرانسه و هیات ایرانی به مذاکره و مشورت پرداخت و کلیشه ها را با خود به ایران آوردند و در سال 1247 شمسی یعنی بیست و هشت سال پس از انتشار اولین تمبر جهان (پنی سیاه) اولین تمبر پست ایران از روی همان نمونه های کلیشه بار تهیه و در چهار قطعه یک، دو، چهار و هشت شاهی مورد استفاده پستی قرار گرفت. این تمبرها بدون دندانه و با نقش شیر و خورشید بوده و معروف به تمبرهای باقری است.

 

بد نیست بدانید که بعد از انگلیس به سال 1843 برزیل و سال 1844 سوئیس و سپس سایر کشورهای جهان یکی پس از دیگری اقدام به چاپ و انتشار تمبر کردند، از آن جمله:

اسپانیا 1229 شمسی

دانمارک 1235 شمسی

شوروی 1236 شمسی

ایتالیا 1237 شمسی

یونان 1245 شمسی

مصر 1245 شمسی

ژاپن 1250 شمسی

آلمان متحد 1251 شمسی

چین 1257 شمسی

عربستان سعودی 1295 شمسی

هند امروز 1326 شمسی

---

[1] Sir Rowland Hill

[2] Penny black

[3] Albert Barre