تمبرهای ایران
خرید-فروش-مشاوره-آموزش تمبرهای ایرانی و خارجی و سکه و اسکناس
تمبرهای ایران
خرید-فروش-مشاوره-آموزش تمبرهای ایرانی و خارجی و سکه و اسکناسمقالات تخصصی تمبر- شماره 5 - اشکال و صورت های ظاهری تمبر
اشکال و صورت های ظاهری تمبر
علاوه بر این که تمبر در ورق های مختلف قطع واندازه های متنوع چاپ می گردد ،جدا کردن تمبرها از ورق به منظور نگهداری در آلبوم ها اشکال و صورت های گوناگونی به خود می گیرد که به اختصار عبارتند از:
1- ورق[1] - هر تمبر در وضعیت اصلی خود که چاپ شده است و اطراف آن را کاغذ حاشیه [2] دور تا دور در میان گرفته است یک ورق تمبر می گویند که در این صورت تمبرها از هم جدا نشده و ممکن است بیش از چهارصد تمبر را شامل می شود.
در کشورهای دنیا هر ورق تمبر با تعداد مختلف و اشکال گوناگون ( از لحاظ قطع و اندازه) به چاپ می رسد.
هر چقدر تعداد تمبرهای یک ورق بیشتر باشد اندازه قطع تمبر[3] کوچکتر در نظر گرفته می شود.
ایالات متحده آمریکا بیشتر تمبرهای جاری (پستی ) را در ورق های چهار صد عددی چاپ می کند که هر ورق به چهار قسمت یکصد عددی با حاشیه مستقل قسمت شده است و پس از انتشار آن ها را به چهار قسمت صد عددی جدا می کنند و به هر یک از این قسمت های صد عددی یک (جام)[1] می گویند که در باجه ها به صورت جام به مردم فروخته می شود.
به طور معمول ورق های تمبر یادگاری مشتمل بر تعداد کمتری تمبر می باشد و گاه ممکن است از چند عدد تجاوز نکند.
ورق های تمبر جاری ایران اغلب یکصد عددی و تمبرهای یادگاری بیشتر پنجاه عددی است.
بعضی از کشورها گاهی حاشیه زیرین ورق ها را با شرحی در زیر هر تمبر همراه می کنند بعضی دیگر به طور یک در میان یک قطعه را تمبر و قطعه مجاور آن را شرحی در مورد آن تمبر قرار می دهند و چاپ می کنند که نباید این قسمت را از تمبر اصلی جدا کرد هر چند در فاصله این قسمت و خود تمبر داندانه وجود دارد و آماده شدن می باشد. در هر صورت به این گونه تمبرها پایه دار و قطعه پایه مجاور را متمم [2] تمبر می گویند.
1- ورق کوچک [3]- ورق های تمبر کوچک تر از حد متوسط معمول را ورق کوچک تمبر می گویند. ویژگی این اندازه ها برای یک ورق تمبر به منظور جلوه بیشتر آن و راحتی در انتشار است . حاشیه چنین ورق هایی صاف و بدون چاپ و مهر و علامت و یا شماره می باشد و زیبایی خاصی دارد.
2- کتابچه تمبر[4]- ادراه پست در بعضی از کشور ها تعدادی برگه های کوچک مشتمل بر دو تا ده عدد تمبر با حاشیه را در میان دو تکه مقوا بعنوان جلد قرار می دهد که آن را کتابچه تمبر می گویند.
این کتابچه را به طور زیبایی تهیه می کنند و به معرض فروش قرار می دهند.
کتابچه های تمبر محتوی تمبرهای ارزان قیمتی است که بیشتر برای ارسال پاکت های سرگشاده ، مطبوعات و نامه های شهری مورد استفاده قرار می گیرد. در اغلب این کتابچه ها تمبرهای اشتباه به صورت مختلف دیده می شود.
3- ردیف یا باند[5]- مجموع چند تمبر از یک نوع را که به طور افقی یا عمودی پشت سرهم قرار گرفته و از هم جدا نشده اند ردیف می گویند. ممکن است این تمبرها با دندانه یا بدون دندانه باشد.
4- جفتی[6]- دو تمبر مجاور هم را که به طور افقی یا عمودی به هم مربوط باشند جفتی می گویند. که ممکن است با دندانه و یا بدون دندانه باشد.
در سال 1346 یک جفت استثنایی در جهان تمبر به وسیله پست ایران انتشار یافت . این جفت تمبر را که به صورت جفت افقی بوده و فاصله میان آن دو بدون دندانه می باشد به جهت شباهتی که با بلوک چهار تایی خود دارد یعنی اگر بلوک چهارتایی را از وسط دندانه بزنند مانند جفت مذکور می شود الزاماً باید با حاشیه فوقانی خود همراه باشد تا ارزش واقعی را داشته باشد.
5- جفت های دو زبانه[7]- یک جفت تمبر از یک نوع که دارای طرح و رنگ مشترک و یکسانی باشد ولی نوشته های روی یکی مثلا آلمانی و دیگری به زبان ژاپنی چاپ شده باشد جفت های دو زبانه گویند. نظیر این تمبر را در سال 1316 شمسی ، آفریقای جنوبی منتشر ساخته است.
6- جفت های معروف به تت بش[8]- یک جفت جدا نشده تمبر است که به طور وارونه در کنار هم قرار گرفته باشد در حالی که طرح و رنگ و قیمت اولیه آن ها یکی است.
تت بش ممکن است به صورت افقی ، عمودی و یا در تمبرهای سه ضلعی در مجاورت یک ضلع باشد.
7- جفت های همسایه[9]- یک جفت تمبر که به یکدیگر چسبیده و از هم جدا نشده اند و دارای طرح و رنگ متفاوت می باشند به شرط آن که رقم قیمت و نام کشور به طور جداگانه روی هر یک نوشته شده باشد آن ها را جفت های همسایه گویند.
8- ردیف های همسایه[10]- هرگاه ویژگی های جفتهای همسایه در بیش از یک جفت تمبر جمع شود آن را ردیف همسایه گویند.
9- مطبق[11]- به منظور زیبایی و تزئین آلبوم های تمبر بعضی از سری های تمبر را به صورت مطبق و متوالی چاپ می کنند یعنی یک سری از تمبر را که شامل چند قطعه با طرح های مختلف می باشد و به صورت چند ردیف افقی و عمودی روی یکدیگر قرار دارند منتشر می کنند.
قطع هر تمبر از سری های مطبق را اغلب کوچک تر از معمول در نظر می گیرند.
کشورهایی هستند که بعضی از سری های پستی را به صورت مطبق منتشر کرده اند.
دو سری مختلف از تمبر های یادگاری در ایران را که به صورت مطبق منتشر شده در زیر ملاحظه می کنید.
10-مکمل[12]- هرگاه قطعات یک سری تمبر دارای طرح هایی باشد که چون به هم متصل گردند مجموع آن ها طرح جدیدی را تشکیل می دهد به این سری تمبرهای مکمل گوییم.
سری های مکمل همواره چسبیده و متصل به هم چاپ می شوند و باید همان طور هم نگه داری شوند اگر قطعات مکمل را از هم جدا کنند از لحاظ گردآوردن در مجموعه تمبر فاقد ارزش خواهد بود.
11-هامش[13] - تمبرهای چاپ شده روی کارت ها و پاکت های پستی خیلی قدیم گاهی به علت نایاب شدن با ارزش می شوند این گونه تمبرهای بریده شده از پاکت ها و کارت های پستی را هامش گوییم و آن از دو شکل بیرون نیست.
اول- تمبرهای بریده شده از حاشیه[14]- یعنی آن را طوری می برندکه از خود کارت یا پاکت حاشیه ای داشته باشد.
دوم- تمبرهای بریده شده بدون حاشیه[15]- یعنی ان را درست از کادر تمبر می برند و حاشیه ای برای آن در نظر نمی گیرند.
بدیهی است که هامش های حاشیه دار مرغوب تر است.
بلوک تمبر[16]- هرگاه حداقل چهار و حداکثر ده قطعه تمبر دو به دو و رو به روی هم و در کنار یک دیگر قرار گرفته باشد آن را یک بلوک تمبر گویند که ممکن است بلوک چهارتایی ، شش تایی و هشت یا ده تایی با دندانه و یا بی دندانه باشد.
بعضی از تمبرها گرچه فقط یک قطعه است ولی چون از حد معمول خیلی بزرگ تر چاپ شده آن را نیز بلوک گویند. در راهنمای تمبرهای چاپ خارج اگر این تمبرها بی دندانه بوده آن را جزء بلوک به حساب آورده اند ولی قطع همانند با دندانه آن را جزء بلوک به حساب نیاورده اند.
بلوک ها انواع مختلفی دارند که مهمترین آن ها عبارتند از :
12-بلوک مستقل[17]- چنانچه قطعات یک سری تمبر را به طور جداگانه چهار یا شش و یا بیشتر عدد از هر قطعه را به صورت بلوک چاپ کرده و برای آن حاشیه ای در نظر بگیرند آن را بلوک مستقل گوییم.
13-بلوک یک دست[18]- اگر یک سری تمبر را به صورت بلوک و با حاشیه چاپ کنند آن را بلوک یک دست گوییم.
هر یک از این بلوک ها را در حقیقت باید یک ورق تمبر به حساب آورد لکن به بلوک مشهورترند تا ورق ، بسیاری از تمبرهای یادگاری از این گونه اند.
14-بلوک متعدد[19]- به بلوک هایی می گوییم که هر قطعه از یک سری تمبر را با طرح های تزیینی در حاشیه به عنوان یک قطعه از یک سری چاپ کرده اند.
هر قطعه از این نوع بلوک را نیز باید در حقیقت یک ورق تمبر به حساب آورد.
15-بلوک گوشه[20]- یک بلوک تمبر که از یکی از چهار گوشه ورق اصلی [21] تمبر جدا شده و در دو طرف خود کاغذ های حاشیه را همراه داشته باشد بلوک گوشه است.
دو بلوک پایین ورق تمبر که از یکی از گوشه سمت راست جدا شده و شماره ورق های چاپ شده را در حاشیه خود دارد[22] ، و دیگری از گوشه سمت راست جدا شده و تاریخ چاپ تمبر را با خود دارد [23] مرغوب تر می باشد.
16-بلوک خط وسط [24]- در بعضی از کشورها گاهی به هنگام چاپ ورق های تمبر خطوط متقاطع افقی و عمودی در وسط ورق تمبر به منزله راهنمای جدا کردن چاپ می کنند بدین ترتیب تنها یک بلوک در وسط ورق تمبر که محل تقاطع دو خط افقی و عمودی می باشد وجود دارد که آن را بلوک خط وسط گویند.
17-بلوک فاصله دار[25]- بلوک هایی هستند که در فاصله میان تمبرهای آن کاغذ حاشیه پهن وسیعی صلیب وار قرار دارد.
در تمبرهای ایران نمونه ای از این بلوک را نداریم.
18-بلوک اسمی[26]- در حاشیه بعضی از ورق های تمبر نام چاپخانه کشور و یا شخصی نوشته اند. بلوکی که همراه با این حاشیه باشد آن را بلوک اسمی گویند.
19-پاکت مهرروز[27]- پاکت های مصرف نشده با مهر اولین روز انتشار که روی قسمتی از تمبر در همان روز انتشار زده می شود و تمبر ملصق به پاکت را به صورت تمبرهای مصرف شده در میاورد از جمله نمونه های مورد علاقه گردآورندگان تمبر در کلیه کشور های جهان می باشد. این پاکت ها قبل از روز انتشار تمبر از طرف اداره پست و بعضی از علاقه مندان تهیه و در سمت چپ روی آن تصویر رنگی و بزرگ شده ای از تمبر مورد نظر یا تصویر دیگری که مربوط به موضوع انتشار تمبر و متناسب با آن می باشد چاپ می کنند در قسمت فوقانی سمت راست تمبر اصلی را الصاق و با مهر مخصوص روز انشار باطل می نمایند.
مهر مخصوص روز انتشار برای هر تمبر با تاریخ به صورت روز ، ماه و سال و ذکر مناسبت انتشار از طرف اداره تهیه می گردد و به تعداد مناطقی از کشور که این مهر را بتوانند به کار ببرند تکثیر می شود و در تمام طول روز انتشار در محل اداره پست در اختیار علاقه مندان گذارده و در پایان همان روز معدوم می گردد.
در حال حاضر مهر روز انتشار فقط در اداره پست مرکزی در تهران در اختیار علاقه مندان گذارده می شود. پاکت های روز انتشار با نوشته های چاپی برجسته به مراتب زیباتر و دل انگیز تر است.
[1] Panes Of Sheet
[2] Tab Attached or integral part
[3] Smaller sheet
[4] Booklets
[5] Strip
[6] A Pair stamp
[7] Bilinoual pair
[8] Tele-Beche
[9] Se-Tenant
[10] Strip-Se-Tenant
[11] Labels
[12] Perfected stamps
[13] Marginal stamps
[14] Cut square stamps
[15] Cut to Shape stamps
[16] Blocks of stamps
[17] Separately Blocks
[18] Assortment Blocks
[19] Plurality Blocks
[20] Corner Blocks
[21] Stamps Sheet
[22] Flate Blocks
[23] Dated Blocks
[24] Centre line Blocks
[25] Gutter Blocks
[26] Name Blocks
[27] First Day covers of First Day of lssue
